Podstawy#
Przyszłość HTML-a#
W dzisiejszych czasach ludzie korzystają z dostępnych języków znaczników, by tworzyć strony internetowe. Rzadko kiedy ktoś bierze się za te technologie w bardziej teoretycznych celach. Jedynie garstka "jajogłowych" przejmuje się semantyką języka i walidacją jego struktur. Dlatego też większość stron w Sieci to rezultat kompromisu pomiędzy formalizmem standardów a potrzebami programistów i designerów. Sytuacja ta, jak każdy kompromis, na dłuższą metę jest nie do utrzymania. HTML nie jest idealnym językiem. Po co mu na przykład sześciostopniowa hierarchia nagłówków? Dlaczego jedyny interfejs użytkownika, który potrafi zapewnić, to starodawne przyciski i menu?
Wszystkie grupy związane z rozwojem języków sieciowych - producenci przeglądarek, deweloperzy, konsorcja standaryzacyjne - zdają sobie sprawę z przestarzałości HTML-a. Niestety, wygląda na to, że nie będzie jednego, następnego standardu. W3C promuje XHTML 2.0 język, który powstał jako radykalne rozwinięcie XHTML-a 1.1 i próbuje zaspokoić potrzeby szerokiego grona deweloperów, nie tylko związanych z WWW.
Niezadowoleni z rozwiązań proponowanych przez W3C producenci przeglądarek utworzyli natomiast własne ciało standaryzacyjne WHATWG (Web Hypertext Application Technology Working Group). Grupa ta opublikowała wykaz ewolucyjnych przemian, które mają udostępnić przeglądarkom funkcjonalność odpowiadającą potrzebom współczesnego WWW. Język zdefiniowany tym wykazem określono nazwą HTML5. A jako że jego autorami byli twórcy Firefoksa, Safari czy Opery, nic dziwnego, że przeglądarki te obsługują już pewien podzbiór wprowadzonych w nowym języku możliwości.
Więcej na temat WHATWAG przeczytać można w specjalnie przygotowanej stronie dostępnej w polskiej wersji językowej.
Rysunek. HTML5 - czy kiedykolwiek ujrzymy prawdziwy standard?
Ideologia XHTML-a 2: perfekcyjny formalizm#
XHTML 2 został pierwszy raz przedstawiony publiczności na konferencji Xtech w roku 2005 w Amsterdamie. Podano wówczas następujące cele nowego języka:
- Ma on być kolejnym krokiem w separacji treści i sposobu jej prezentacji. Osiągnięte to jest dzięki modularyzacji języka i eliminacji zbędnych znaczników, które służyły do prezentacji. Dla przykładu: nie tylko img może mieć atrybut src - teraz dotyczy to każdego elementu. CSS zostaje w ten sposób uwolnione od treści, a alternatywne urządzenia mogą łatwo przedstawiać tekst zamiast obrazu.
- Formularze HTML będą zastąpione modułem Xforms. Pozwala on umieścić w formularzu reguły uwierzytelniania, obliczenia i opcje interaktywności bez jednej linijki skryptu. Zamiast pary "opcja - wartość" XForms udostępnia struktury XML pozwalające opisywać zagnieżdżone formularze. Formularze takie będą o wiele łatwiejsze do odczytania przez czytniki głosowe.
- Oprócz oddzielenia warstwy prezentacyjnej oddzielona jest też warstwa programowania. Popularne atrybuty interakcji z użytkownikiem, takie jak onmouseover, zastąpione są modułem XML Events.
- Ścisłe przestrzeganie semantyki XML pozwoli na likwidację bałaganu typowego dla HTML-a. Ma też pozwolić na lepszą integrację języka hipertekstowego z nadchodzącymi aplikacjami Sieci Semantycznej.
Jak widać, propozycje te były bardziej natury filozoficznej niż technicznej. Wielu uznanych programistów stwierdziło, że proponowany przez W3C język w ogóle nie nadaje się dla Internetu! W Sieci mamy bowiem do czynienia z milionami dokumentów stworzonymi w jakimś stopniu przez amatorów, którzy nie są w stanie wyprodukować dokumentów XML o odpowiedniej jakości. A warto pamiętać, że parsery XML są bezlitosne: dokument o niepoprawnej składni nie zostanie w ogóle wyświetlony.
XHTML 2 jest zatem językiem skierowanym do profesjonalistów korzystających z mocnych XML-owych narzędzi autorskich, którzy chcą tworzyć bardzo eleganckie rozwiązania, dostępne dla każdego urządzenia i każdego użytkownika (nawet niepełnosprawnego).
Ideologia HTML-a 5: praktyczna ewolucja#
WHATWG w swym poszukiwaniu następcy HTML-a 4 przyjęło o wiele bardziej praktyczne podejście. Organizacja nie rozważała problemów semantyczno-filozoficznych, skupiając się na współcześnie istniejących dokumentach hipertekstowych i sposobie ich prezentacji przez dostępne przeglądarki.
Dlatego celem WHATWG stało się nie oczyszczenie języka, lecz uproszczenie pracy przeciętnego twórcy stron WWW. HTML5, znany pod oficjalną nazwą Web Applications 1.0, ma zachować wsteczną kompatybilność zarówno z HTML-em 4, jak i XHTML-em 1, jednocześnie oferując webmasterom znaczniki pozwalające na łatwe tworzenie ciekawych interfejsów użytkownika.
Główne cele nowego języka:
- Wprowadzenie nowych elementów układu strony, takich jak pokrętła, paski postępu, obsługa przeciągnij i upuść, menu rozwijalne, kalendarze czy interaktywne siatki danych.
- Rozszerzenia programistyczne modelu DOM, w tym wysyłane przez serwer zdarzenia DOM.
- Sformalizowanie obiektu XMLHttpRequest dla ujednolicenia metod AJAX.
- Wprowadzenie elementu canvas, pozwalającego na zastosowanie dynamicznych bitmap.
Jak widać, wszystkie te innowacje mają swe korzenie we współczesnych praktykach webmasterskich, związanych głównie z upowszechnieniem AJAX-owych metod w światku Web 2.0. Na pewno też ułatwią tworzenie aplikacji sieciowych, umieszczając w samym języku programowania elementy tworzące interfejs użytkownika.
To całkowicie odmienne podejście niż w wypadku XHTML-a 2. Nie kładzie się wielkiego nacisku na separację treści i sposobu prezentacji, a wręcz przeciwnie - język Web Applications zawiera nawet specjalne API do obsługi takich funkcjonalności, jak edycja tekstu wewnątrz widgetów.
W tym sensie HTML5 jest o wiele bardziej zbliżony do HTML-a 4 niż XHTML 2 do XHTML-a 1. Dla przeciętnego programisty opanowanie możliwości tego języka będzie na pewno prostsze niż w wypadku XML-owego standardu.
Mamy zwycięzce!#
2 lipca 2009 organizacja W3C odpowiedzialna za publikację standardów sieciowych ogłosiła zakończenie prac nad XHTML-em.
Z końcem 2009 roku grupa pracująca nad standardem XHTML 2.0 została rozwiązana, a obecnie obowiązujące specyfikacje XHTML 1.0 i 1.1 zamrożone w aktualnej postaci. Celem organizacji jest przyśpieszenie prac nad HTML5, aby jak najszybciej wdrożyć standard w życie.
Jednak pod naporem czołowych gigantów IT (Apple, Google, Microsoft, Mozilla, Opera) W3C poległo z utopijną wizją języka jakim był XHTML 2.0. Analizując naprędce specyfikację nowego HTML-a muszę przyznać, że zapowiada się nieźle, umożliwia pracę w trybie XML, jest bardziej semantyczny, prosta deklaracja, ciekawe znaczniki, wsparcie przez czołowych producentów przeglądarek gwarantujące szybką implementację. Bardzo dobry artykuł na temat nowego standardu napisał porneL, zachęcam do lektury.
Więcej informacji od strony historycznej i technicznej dla nowego standardu umieściłem w kursie HTML5.
Rysunek. HTML5 wspierany nawet przez producentów Internet Explorera